Konferencja Paliatywna 2023

Obecnie medycyna nastawiona jest na walkę o życie za wszelką cenę i do końca. Przy takim podejściu, śmierć zawsze traktowana jest jako niepowodzenie, czy wręcz klęska, nawet wtedy, gdy jest ona przewidywana i nieunikniona. Stwarza to ryzyko tzw. uporczywej terapii, czyli: „stosowania procedur medycznych w celu podtrzymywania funkcji życiowych nieuleczalnie chorego, które przedłuża jego umieranie, wiążąc się z nadmiernym cierpieniem lub naruszeniem godności pacjenta” [1].  Zbliżanie się chorego do śmierci, to co może się dziać w tym okresie oraz w jaki sposób można przygotować się do czasu umierania i do własnej śmierci – te tematy rzadko, poza obszarem medycyny paliatywnej, poruszane są podczas kontaktów personelu medycznego z chorymi.  Paradoksalnie, ale współczesna medycyna zaczyna wymuszać zmianę takiego podejścia, przede wszystkim przez promowanie tzw. planowania naprzód (ACP, advance care planning). ACP „ jest to proces, wspierający dorosłych chorych w każdym wieku i  sytuacji zdrowotnej w zrozumieniu i dzieleniu się osobistymi wartościami, celami życiowymi i preferencjami dotyczącymi przyszłej opieki medycznej”[2]. Celem ACP jest pomoc w upewnieniu się, że pacjenci chorujący na poważne, przewlekłe schorzenia otrzymują opiekę medyczną zgodną z ich wartościami, celami i preferencjami. Dla wielu ludzi, proces ten obejmuje wybór i przygotowanie zaufanej osoby (zaufanych osób), tak by mogła podejmować decyzję wtedy gdy chory nie będzie w stanie tego robić”[3, 4]. Wszystko to powinno skłaniać lekarza i pacjenta do przyjrzenia się realnej sytuacji chorego, w tym zbliżaniu się do umierania. Lekarz chcąc pomóc choremu w przygotowaniu się do śmierci powinien: 1/ zadbać o relację zaufania i bezpieczeństwa, tak by chory miał przekonanie, że może pytać o wszystko i że nie zostanie oszukany; 2/ umieć w sposób realny oceniać sytuację chorego (tzw. surprise question), to, jakie terapie rzeczywiście niosą ze sobą korzyści; 3/ umieć rozpoznać prawdopodobieństwo, że chory umrze w najbliższym czasie, tzn. dniach, godzinach  (co wiąże się z oceną na nowo przydatności i celowości dotychczasowych terapii;4/ zadbać o promowanie godności chorego - okazywać mu, że nic nie będzie czynione wbrew niemu i że ma on wolność decyzyjną (przy jednoczesnym szanowaniu autonomii lekarza); 5/ rozmawiać z chorym w ramach planowania naprzód, czyli o tym, co by chciał,  a czego nie chciał w okresie kresu życia; 6/ zadbać o zadowalające leczenie objawowe i udzielanie wsparcia duchowego, psychicznego i społecznego; 7/ być otwartym na sferę duchową chorego, począwszy od wrażliwości na potrzeby duchowe chorego; 8/uświadomić sobie, że o ile już nie jest w stanie wyleczyć chorego, to może pełnić rolę „zranionego uzdrowiciela” („wounded healer”), wzmacniając w chorym proces wewnętrznego uzdrawiania, czyli „stawania się psychicznie i duchowo coraz bardziej scalonym i pełnym, coś co uzdalnia człowieka do tego, że jest bardziej sobą i żyje w pełni” [5, 6].

1. W. Bołoz, M. Krajnik, oraz członkowie Polskiej Grupy Roboczej ds. Problemów Etycznych Końca Życia. Definicja Uporczywej Terapii. Konsensus Polskiej Grupy Roboczej ds. Problemów Etycznych Końca Życia. Med Paliat Prakt 2008; 2(3):77.

2. Sudore RL, LUM HD, You JJ et al. Defining Advance Care Planning for Adults: A Consensus Definition From a Multidisciplinary Delphi Panel. J Pain Symptom Manage 2017

3.  Sudore, R. L., and T. R. Fried. Redefining the ‘Planning’ in advance care planning: preparing for end-of-life decision making. Annals of Internal Medicine 2010;153:256–61

Szeroczyńska M, Czarkowski M, Krajnik M i wsp.  Instytucja pełnomocnika medycznego w 4. Polsce – stanowisko Polskiej Grupy Roboczej ds. Problemów Etycznych Końca Życia. Medycyna Praktyczna 2016; 303: 102-112.

5.Kearney M. A place of healing. Working with suffering in living and dying.Oxford, UK: Oxford University Press; 2000.

6. Krajnik M. Whole person care – hope for modern medicine? Pol Arch Intern Med. 2017 Sep 14. doi: 10.20452/pamw.4100.

<<powrót